شاخه های ارگونومی

بر اساس طبقه بندی انجام شده توسط انجمن بین المللی ارگونومی (IEA)، ارگونومی به سه شاخه اصلی زیر تقسیم می گردد:

1-ارگونومي فیزیکی (Physical Ergonomics):

ارگونومی فیزیکی با ویژگی های آناتومیکی، آنتروپومتریکی، فیزیولوژیکی و بیومکانیکی انسان در ارتباطش با فعالیت های فیزیکی سر و کار دارد. موضوعاتی که در این حیطه از ارگونومی مطرح است عبارتند از: پوسچرهای کاری، حمل دستی بار، حرکات تکراری، اختلالات اسکلتی-عضلانی مرتبط با کار، چیدمان محیط کار، ایمنی و بهداشت.

ارگونومی فیزیکی با چگونگی پاسخ های بدن انسان به فعالیت کاری فیزیکی(فیزیولوژی کار) و اینکه ابعاد فیزیکی بدن انسان بر روی قابلیت های یک کارگر تاثیر می گذارد(آنتروپومتری) در ارتباط است.

هدف اصلی ارگونومی فیزیکی، افزایش راحتی و کاهش درد و اختلالات اسکلتی عضلانی می باشد. به همین دلیل است که در طراحی یک سیستم، تلاش های فیزیکی را کاهش داده و توانایی های انسان را تعریف می کند.  این شاخه از دانش ارگونومی همچنین تأثیر عوامل فیزیکیِ محیطی (مانند گرما، نور، صدا و لرزش) را بر کارائی و عملکرد افراد، مورد بررسی قرار می دهد.

2- ارگونومي شناختي (Cognitive Ergonomics):

ارگونومی شناختی در رابطه با فرآیندهای ذهنی مانند ادراک، حافظه، استدلال و پاسخ های حرکتی بوده، بطوریکه این فرآیندهای ذهنی تحت تاثیر تعامل بین انسان و سایر عناصر یک سیستم می باشند.

موضوعات مرتبط در این زمینه عبارتند از:

 بار کاری ذهنی(mental workload)، تصمیم گیری(decision making)، تعامل انسان و کامپیوتر(human-computer interaction)، قابلیت اطمینان انسان(human reliability)، استرس شغلی و آموزش.

3-ارگونومی سازمانی (Organizational ergonomics):

ارگونومی سازمانی در رابطه با بهینه سازی سیستم های اجتماعی-فنی(socio-technical systems) از جمله ساختارهای سازمانی، سیاست ها و فرآیندها می باشد.

موضوعات مرتبط در این زمینه عبارتند از: ارتباطات، سازمان کار، طراحی شغل، طراحی زمان های کاری، کار تیمی(teamwork)، طراحی مشارکتی(participatory design)، ارگونومی جامعه، همکاری، سازمان های مجازی، فرهنگ سازمانی و مدیریت کیفیت.

به این حیطه ی ارگونومی، ماکروارگونومی نیز اطلاق می گردد.

انواع دیگر ارگونومی:

انواع دیگری از ارگونومی نیز با توجه به ویژگی های انسانی و ویژگی های تعامل انسان با محیطش وجود دارد که عبارتند از:

ارگونومی مفهومی(conceptual ergonomics)، ارگونومی سیستم(system ergonomics)، ارگونومی اصلاحی(corrective ergonomics)، ارگونومی نرم افزار(software ergonomics) و ارگونومی سخت افزار(hardware ergonomics)

در سالهای اخیر نیز زیر شاخه های دیگری چون ارگونومی قانونی، ورزشی، تفریحی، توانبخشی و غیره در بستر دانش ارگونومی تعریف و زمینه ساز انجام تحقیقات گسترده تر گردیده اند.